Persconferentie Dolfinarium 19 april 2021

Een dierentuin leert de bezoekers over (wilde) dieren en de natuur. Door de dieren van dichtbij te zien en over de dieren te leren, ontstaat er meer begrip voor (wilde) dieren in de natuur. Deze ‘educatie’ heeft twee voordelen:

1. Kennis over de natuur. Onze kennis over de natuur en haar kwetsbaarheid wordt vergroot, waardoor mensen meer leren over onze kwetsbare aarde;
2. Bijdrage aan natuurbehoud. Onze kennis over de natuur en haar kwetsbaarheid zorgt ervoor dat we de natuur willen beschermen door ondersteuning van kwetsbare diersoorten en het voorkomen van afval in de oceaan. En nog belangrijker is het feit dat de bezoeker in een dierentuin oog in oog staat met de dieren en daarmee emotioneel geraakt wordt, waardoor zijn eigen bijdrage aan het behoud van biodiversiteit wordt gestimuleerd. De quote van David Attenborough (bekend van het maken van verschillende natuurfilms) zegt genoeg:

‘No one will protect what they don’t care about; and no one will care about what they have never experienced’.

Dolfinarium heeft een dierentuinvergunning bij de Nederlandse overheid. De Rijksdienst van Ondernemend Nederland publiceert op haar pagina welke dierentuinen in Nederland een vergunning hebben. Zie rvo.nl/onderwerpen/agrarisch-ondernemen/dieren/dierenwelzijn/dierentuin

Een dierentuin behoudt haar overheidsvergunning door de periodieke controle en naleving van de vergunning van de NVWA. Het Dolfinarium voldoet aan alle eisen die de overheid aan een dierentuin stelt. Met inspecties concludeert zij al jaren een hoog dierenwelzijnsniveau. Mocht de wetgeving veranderen, dan zal Dolfinarium de nieuwe eisen volgen.

Daarnaast is het Dolfinarium zelf ook aangesloten bij het EAAM (European Association for Aquatic Mammals). Het EAAM is een internationaal netwerk dat zich specialiseert op het gebied van zeezoogdieren conservatie en werkt met professionals zoals biologen, dierenartsen, onderzoekers etc (sinds 1972). Het Dolfinarium is door het EAAM geaccrediteerd. Dat betekent dat controle en naleving op alle door EAAM internationaal voorgeschreven standaarden door de jaren heen met de EAAM parkvisitaties akkoord zijn bevonden.

De afspraken met het LNV sluiten aan bij de richting die het Dolfinarium heeft gekozen naar een moderne dierentuin. Deze afspraken moeten alleen nog geformaliseerd worden.

Tijdens de reorganisatie is het Dolfinarium gestopt met diverse lidmaatschappen zoals de NVD en de Club van Elf. Er is gekozen voor een verdere focus op de samenwerking met EEAM vanwege de kennis & expertise, alsook strenge regelgeving op het gebied van zeezoogdieren in het bijzonder.

Voor de coronacrisis geeft het bedrijf zwarte cijfers. Het Dolfinarium is onderdeel van de Spaanse Aspro groep, die het Dolfinarium financieel ondersteunt. De afgelopen jaren is de kostenstructuur verlaagd en zijn de nodige reorganisaties doorgevoerd, waardoor het bedrijf financieel gezond is geworden. De coronacrisis heeft in 2020 echter tot een negatief resultaat geleid vanwege de sluiting van dierentuinen en het maximaal gestelde aantal parkbezoekers per dag.

Het Dolfinarium wil groeien van een Zeezoogdierenpark naar een park met zeezoogdieren, gecombineerd met ‘leisure’ acitiviteiten. Met de introductie van twee waterspeeltuinen ‘Waterpret’ is daar reeds een begin mee gemaakt.

Zoals in veel andere dierentuinen kunnen bezoekers dieren zien. Het Dolfinarium is een dierentuin met educatieve dierenpresentaties. Deze dierenpresentaties zijn de belangrijkste vorm van educatie op het park: de bezoekers zien de dieren van dichtbij op het park en leren over de dieren door informatie – overdracht van de dierenverzorgers. De Europese dierentuinvereniging EAZA en het EAAM onderschrijven het belang van de overdracht van kennis door middel van educatieve presentaties bij zeezoogdierenparken.

Daarnaast staat er veel informatie over de dieren en een schone oceaan in de twee educatieve ruimtes alsook op de verschillende parkborden.

Een moderne dierentuin is gebaseerd op afspraken over:

1. Educatie
2. Natuurlijk gedrag van de dieren in dierenvoorstellingen
3. Meer ruimte voor de dieren op het park
4. Natuurlijke verblijven

Het Dolfinarium heeft de afgelopen jaren haar educatieve doelstellingen geherformuleerd, en heeft een aantal adviezen uit het visitatierapport van de overheid van november 2019 overgenomen. Dit heeft in de volgende veranderingen geresulteerd:

Ad 1. Grote aanpassingen in educatie aan bezoekers

In 2018 en 2019 zijn er twee nieuwe educatieve ruimtes zijn ontwikkeld: ‘Dolfijnbrein’ met alle informatie over dolfijnen en ‘Haaibaai’ met informatie over haaien en roggen. Tevens is in 2018 het lesprogramma voor scholen ontwikkeld. Daarnaast werkt het Dolfinarium met een dierenpaspoort voor kinderen op het park en zijn een aantal parkborden met grote banner over het voorkomen van plastic soep toegevoegd, alsook informatie over het project van plastic afval in het Arctisch gebied.

Het doel van een educatieve presentatie is in deze stappen benoemd: Ontdek-Beleef-Bescherm

– Inspiratie van de bezoekers: leren over de dieren en de oceaan
– Verbinding met de natuur: connectie maken met de kwetsbare natuur

Eind 2019 is de nieuwe, educatieve hoofdvoorstelling met dolfijnen ‘Oceanica’ geïntroduceerd. Deze voorstelling informeert de bezoeker over de natuurlijke en onnatuurlijke bedreigingen van dolfijnen in de oceaan, en leert de bezoeker over de verschillende fysieke eigenschappen van de dolfijn. De praktijk heeft al bewezen dat deze voorstelling de bezoeker aanzet tot natuurbehoud. Een voorbeeld is de enthousiaste reacties van bezoekers die opruimacties voor zwerfafval in hun buurt organiseren na Oceanica gezien te hebben.

Ad 2. In alle dierenvoorstellingen vertonen de dieren hoofdzakelijk natuurlijk gedrag

In Oceanica vertonen alle dolfijnen en interacties met dolfijnenverzorgers natuurlijk gedrag. Natuurlijk gedrag houdt in dat de dieren niet (meer) verpersoonlijkt worden (antropomorf gedrag), of dat de dolfijnenverzorgers niet meer dynamisch voortbewegen op het dier. In navolging op Oceanica vertonen sinds 2021 alle dierenvoorstellingen volledig natuurlijk gedrag.

In lijn met de voortschrijdende maatschappelijke inzichten wordt onnatuurlijk gedrag enkel vertoond als dit onderdeel uitmaakt van de noodzakelijke dagelijkse verzorging van de dieren. Bijvoorbeeld de mond van een dier openen om tanden te controleren. Daarnaast kan er onnatuurlijk gedrag gevraagd worden dat bijdraagt aan het overbrengen en verduidelijken van de educatieve boodschap. Bijvoorbeeld de positie van de staartvin van dolfijnen ten opzichte van vissen, doordat de dieren die staartvin boven water tonen.

Voorbeelden van gedragingen van dolfijnen die niet meer voorkomen zijn: het ‘staand rijden’ van een verzorger op een dolfijn, het ‘hangen’ aan de vinnen van een dolfijn, een verzorger die een salto maakt in de lucht vanaf een dolfijn, een dolfijn springt door een hoepel, of een verzorger zit op de rug van een dolfijn. Een voorbeeld van een ongewenste gedraging van Californische zeeleeuwen is het zwaaien of klappen met de vinnen.

De thema’s waar het Dolfinarium vanaf heden nadrukkelijk aandacht aan geeft in dierenpresentaties zijn: natuurbehoud, zorg voor de natuur, biodiversiteit, de soort en het soorteigen gedrag, de natuurlijke habitat van dieren, bedreigingen voor de dieren veroorzaakt door de mens, vervuiling van het leefgebied, ecologie en natuurlijk gedrag (van dieren onder menselijke zorg).

De vergelijking van circusdieren met dolfijnen, die een circusact doen in de dolfijnenvoorstelling, gaat niet op. Dolfijnen hebben de vrije wil om te stoppen en hoeven niet te werken voor hun vis. Met andere woorden ze krijgen iedere dag hun basis voeding, zonder dat ze verplicht worden om aan presentaties te moeten meewerken. De verschillende dagelijkse activiteiten zijn voor hun een welkome afwisseling. Sterker nog, de dieren worden altijd uitgedaagd in een voorstelling, waardoor ze mentaal fit blijven. Juist de dagelijkse, actieve, mentale uitdaging is nodig voor dolfijnen die in een dolfinarium leven.

Ad 3. Meer ruimte door verplaatsing van dieren naar andere dierentuinen

Het Dolfinarium maakt in 2021 meer ruimte voor de huidige dieren door een aantal dieren vanuit het Dolfinarium naar andere parken te verplaatsen. Daarmee is het tevens mogelijk een diersoort een nieuw en dieper verblijf te geven.

Ad 4. Aanpassing naar natuurlijkere verblijven voor de dieren

De dieren verblijven krijgen een natuurlijk karakter door de toevoeging van natuurlijkere elementen. Daarbij wordt gekeken naar de toegevoegde waarde voor de dieren. Het plan zal getoetst worden door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

De meeste dolfijnen zijn in het Dolfinarium geboren. Dit gebeurde voor het laatst in 2014 en in 2017. In 2017 werd er voor de 30e keer met succes een tuimelaar dolfijn in de Dolfijnendelta van ons park geboren. In Europese dierenparken is 75% van de dolfijnen in een dierentuin geboren.

Dierentuincollecties, waaronder die van dolfinaria, zijn begonnen met dieren die in het wild werden geboren. Op meerdere plekken ter wereld, meestal na grondig onderzoek (bijvoorbeeld over het effect op de populatie en hun voortbestaan) werden deze zeezoogdieren gevangen en gehuisvest in dolfinaria. Het Dolfinarium heeft voor het laatst in de jaren ’80 dieren afkomstig uit het wild verkregen.

Het voortplantingsbeleid is in de loop van de jaren veranderd. Samen met andere parken is er sinds het begin van het Dolfinarium aan een zogenaamd ‘breeding-program’, of EEP (European Endagered Species Program), gewerkt. Dit is een voortplantings-programma van EAZA, waarbij de coördinator van dit programma instaat voor een gezonde en genetisch gevarieerde populatie binnen alle Europese dierentuinen. Zo slaagden de dolfinaria er samen tientallen jaren in om geen dieren meer uit het wild te onttrekken en een gezonde, genetische collectie dieren te behouden.

Sinds 2017 is besloten actief te stoppen met het voortplanten van dolfijnen op het Dolfinarium. Dit sluit aan bij het EEP beleid, waarin ook in Europese dolfinaria het advies van voortplanting is gepauzeerd. Met de huidige Europese dierenpopulatie zijn we ‘sustainable’ voor de toekomst.

In 2015 is het Dolfinarium gestopt met wetenschappelijke projecten van derden voor KI. Het betrof het afnemen van zaadmonsters ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek. Hierdoor vindt er geen kunstmatige inseminatie meer plaats met dolfijnen en andere zeezoogdieren.

De eerste oplossing voor meer ruimte is het verplaatsen van twaalf dieren vanaf 2021. Hierdoor krijgen de huidige dieren meer ruimte De volgende dieren verhuizen:

– Twee walrussen
– Acht Tuimelaar dolfijnen en
– Twee Californische zeeleeuwen.

Het ontvangende dierenpark in China voldoet aan alle eisen die in West-Europa en Noord-Amerika gesteld worden aan dierentuinen, heeft het dierenpark voor alle diersoorten moderne, grote verblijven en wordt het getoetst als een AAA-faciliteit. Daarnaast is het een dierenpark aangesloten bij de EEP (European Endangered Species Programme) de dieren blijven dus een onderdeel van het Europese fokprogramma onder de vlag van EAZA (European Association of Zoos and Aquaria)

Hierdoor hebben de dieren die blijven meer kubieke meter water, een groter wateroppervlakte en dieper water tot hun beschikking. Daarnaast zijn er afspraken met de EAAM dat de bassins vergroot worden vanaf 2029. Vanwege een negatief financieel resultaat in 2020, ontstaan door de coronacrisis, is het Dolfinarium noodgedwongen deze keuze voor een transfer van dieren te maken.

Om populaties dieren in dierentuinen genetisch gezond te houden worden er regelmatig dieren uitgewisseld. Dit alles wordt gecoördineerd door de coördinator van het EEP programma van EAZA. Het streven is om de genetische variatie binnen de Europese populatie optimaal te houden. Daarnaast wordt er ook gekeken naar het individuele dier, die in een nieuwe groep wordt geïntroduceerd. Ook in de natuur is er sprake van een dynamische groepssamenstelling waarbij er regelmatig dieren worden afgestoten of opgenomen in een groep.

Dolfijnen (in het wild) leven in zogenaamde ‘fission-fusion’ verbanden. Dat wil zeggen dat groepssamenstellingen voortdurend wisselen qua samenstelling en grootte. Tuimelaar dolfijnen zijn sociaal, zeer flexibel en hebben een uitstekend aanpassingsvermogen.

Ook in het Dolfinarium leven complete families. Toch verhuizen er wel eens dolfijnen naar andere parken. Dit gebeurt echter op een zeer zorgvuldige manier. Voor een dolfijn is een verhuizing niet iets negatiefs. Het is vaak ook een spannend avontuur voor de nieuweling en de groep waarin hij of zij terecht komt. De verzorgers, die onderdeel zijn van de groep, verhuizen daarbij altijd voor een bepaalde tijd mee. Zo kunnen ze goed wennen aan hun nieuwe plek.

Alle dieren worden stap voor stap gedesensibiliseerd voor hun transport. Dit is een langdurig proces gebaseerd op de positieve versterking en vertrouwen van de band tussen de dieren en hun verzorgers. Na dit proces zijn de dieren daarmee gewend geraakt aan hun omstandigheden tijdens dit transport. Tijdens het transport worden de dieren constant verzorgd door hun vertrouwde dierenverzorgers en een dierenarts.

De dieren die naar China gaan, vertrekken niet alleen, maar samen met een huidige soortgenoot. Na aankomst kunnen de dieren geruime tijd wennen aan hun nieuwe omgeving. Nadien kunnen de dieren dan stap voor stap geïntroduceerd worden aan soortgenoten om een nieuwe familiegroep te vormen.

Het Dolfinarium heeft jarenlange ervaring met het transporteren van dieren en introduceren van dieren in nieuwe familiegroepen.

De dierenverblijven worden in de loop van de aankomende jaren aangepast door de toevoeging van natuurlijke elementen. Daarbij wordt gekeken naar de toegevoegde waarde van deze aanpassingen voor de dieren. Het uiteindelijke plan wordt getoetst door R.V.O. (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland).

Wij zijn tevreden met de conclusie van de overheidscommissie dat het zorgniveau hoog is:

‘Het niveau van dierverzorging en training is hoog, zoals voeding, gedrag, medische waarden, soorten verrijking en (preventieve) gezondheidszorg’. Het dierenwelzijn van de dieren in het Dolfinarium heeft onze prioriteit. Door de grote aandacht voor verrijking (aangeboden door dierenverzorgers) hebben de dieren een druk en sociaal leven. Dagelijks krijgen de dieren hun fysieke en mentale uitdaging. De dieren vervelen zich hierdoor niet.’

We kijken per dier naar zijn of haar individuele behoeften en soorteigen, natuurlijk gedrag. Veel gedragingen die onze dieren laten zien, zijn natuurlijke gedragingen. Andere gedragingen liggen daar heel dichtbij. Zo zie je op ons park voornamelijk natuurlijk, sociaal gedrag, aanvullend met interactie momenten tussen dier en verzorger, waarbij de gezondheid van de dieren gecontroleerd kan worden. Daarnaast zijn er interactie momenten tijdens de verschillende presentaties en spelmomenten tussen de dieren en hun verzorgers. Je kunt op ons park zien dat onze dieren actief en enthousiast zijn.

Net als in elke andere dierentuin zijn er in het Dolfinarium soms ook gezondheidsproblemen bij de verschillende diersoorten. Het Dolfinarium werkt met gespecialiseerde verzorgers per diersoort. Zij merken de kleinste verandering in gedrag bij de dieren direct op. Door het toepassen van deze preventieve zorg kunnen 95% van de ziektegevallen op tijd worden aangepakt. Naast de verzorgers heeft het Dolfinarium ook 2 dierenartsen in dienst, die zijn gespecialiseerd in zeezoogdieren. Tenslotte heeft het Dolfinarium een eigen laboratorium voor bloedbemonstering, waardoor bloeduitslagen snel beschikbaar zijn. Tevens kunnen samples geanalyseerd worden (zoals maagsap, urine, poep, blaasgat en bassinwater).

Het dierenwelzijnsniveau wordt keer op keer door de overheid geprezen. Dolfinarium werkt 24 uur per dag aan het welzijn bij de dieren door:

– Gezondheidsonderzoek door een groot team van verzorgers in samenwerking met twee dierenartsen.
– Mentale uitdaging van die dieren. Dagelijkse training op basis van een ‘Positive Reinforcement’, waarbij de dieren worden beloond op basis van goed gedrag (in tegenstelling tot afstraffen).
– Veiligheid voor de dieren op het park in avond en nacht door een dagelijks team van nachtwakers.

Daarnaast wordt er continue onderzoek gevoerd door Dolfinarium ten aanzien van verschillende onderwerpen om ervoor te zorgen dat wij kunnen opereren volgens normen die aansluiten bij een goed dierenwelzijnsniveau. Er worden jaarlijks vele onderzoeken uitgevoerd, zoals:

– Gedragsonderzoeken
– Gezondheidsonderzoeken
– Fysieke onderzoeken

Kennis en ervaring opgedaan in de verschillende onderzoeken worden naar verschillende instanties als EAAM en andere natuurbehoud organisaties teruggekoppeld om iedere keer bij te kunnen dragen aan de kennis van de zeezoogdiersoorten in de wereld.

De fotomomenten zijn voor bezoekers momenten dat ze dicht bij een dier zijn. De emotionele ervaring door dichtbij een dier te zijn, zorgt voor meer begrip voor de natuur.

Op dit moment zijn er vanwege coronagevaar voor mens en dier geen fotomomenten. Vanaf 2021 zullen de dieren niet meer aangeraakt worden met fotomomenten. Daarnaast wordt het fotomoment begeleid door een educatieve les over de dieren. Daar zal de bezoeker meer leren over de specifieke diersoort en tevens leren dat een fotomoment met een wild dier alleen mogelijk is in een gecontroleerde omgeving van een dierentuin.

Dichterbij de dieren programma’s zijn nog emotioneler dan een fotomoment. In dit programma in het waadgebied van de doflijnen leren de bezoekers alles over de fysieke eigenschappen van een dolfijn door heel dichtbij de dolfijn te zijn. Dit uitgebreide educatieve programma vindt plaats onder strikte begeleiding van de dierverzorgers. De overdracht van kennis gecombineerd met de emotionele ervaring door dichtbij een dier te zijn, zorgt voor meer begrip en liefde voor de natuur en voorkomt dat mensen dolfijnen in de natuur van te dichtbij benaderen.

Onderzoeken naar sonargebruik bij dolfijnen hebben aangetoond dat de dieren de sterkte van hun sonar kunnen reguleren en zelfs in- en uit kunnen schakelen. Ze gebruiken dus wel degelijk hun sonar!

Nee, een gespecialiseerd team zorgt voor de waterhuishouding in het Dolfinarium. We testen dit dagelijks. Zo zorgen we voor de meest optimale balans in de waterhuishouding! In het Dolfinarium kennen we twee watersystemen:

1. Kunstmatig zeewater in DolfijndoMijn

In het kunstmatige zeewater wordt chloor toegevoegd om de natuurlijke bacteriegroei tegen te gaan. Dit is vergelijkbaar met het gebruik in drinkwater in sommige plaatsen. Het chloor breekt de schadelijke elementen af tot minder schadelijke elementen en door filtering wordt het water verder gezuiverd. Uit ervaring weten we dat chloor niet schadelijk is voor de huid of de ogen van dolfijnen. Wij voldoen daarbij aan de EAAM normen voor toegestane hoeveelheden in het water.

2. Noordzeewater met een biologisch filtersysteem in de Odiezee (Delta)

In de Odiezee (Delta) is een biologisch watersysteem aangebracht, vergelijkbaar met een binnenzee. In dit gebied leven de dolfijnen tussen de vissen, krabben en anemonen. De waterhuishouding in dit gebied is een continu proces.

Om verschillende redenen komt uitwisseling van dieren voor. Niet alleen binnen Dolfinarium, maar ook met andere parken. De voornaamste redenen zijn: sociale groepssamenstellingen en het fokprogramma. Uitwisseling met andere parken is gebonden aan strikte regelgeving en toestemming van de beheerder van het internationale fokbeleid.

Hoewel het dolfinarium-bassin nooit de natuurlijke habitat kan evenaren, is het niet zo dat tuimelaar dolfijnen lange afstanden moeten kunnen zwemmen en diep moeten kunnen duiken om te overleven. Ook in de natuur leven er residentie- of kustdolfijnen. Deze groepen dolfijnen leven in het ondiepe gebied voor de kust, vaak met een maximale diepte van drie tot vijf meter. Het zwemmen in de natuur is vooral gerelateerd aan het zoeken naar voedsel, socialisatie, vluchten voor natuurlijke vijanden of bedreigingen veroorzaakt door de mens. Er leeft bijvoorbeeld een grote groep kustdolfijnen in Sarasota Bay, een natuurlijke baai voor de kust van Florida in Amerika. De dolfijnen verblijven er in laag water en gaan er nooit weg. Dit komt omdat deze baai zeer rijk is aan vis. Dolfijnen hoeven hier dus geen kilometers te zwemmen om eten te vinden. Andere groepen kustdolfijnen komen voor in Sado, Portugal en in Moray Firth in Schotland. De gezondheid of het welzijn van dolfijnen staat dus los van het aantal kilometers dat ze zwemmen per dag. Gezondheid en veiligheid zijn vooral gerelateerd aan de beschikbaarheid van voedsel en de afwezigheid van vijanden of bedreigingen. Tuimelaars zijn een zeer flexibele soort die zich gemakkelijk kunnen aanpassen aan hun leefomgeving.